Της ημέρας

«Πιγκουινάκι
ήμουν παιδί κάποτε
σ’ ένα δωμάτιο με όνειρα μεγάλωνα
και πολλά βιβλία…» [1]

~~~

Τέλη της 10ετίας του ’70 και ο χρόνος κυλάει αργά στην επαρχία. Ο απόηχος του Πολυτεχνείου φτάνει κάποια στιγμή και στο μικρό χωριό μας από τους φοιτητές που ήταν στην Αθήνα και μαζί τους φτάνουν και τα πρώτα βιβλία που αλλάζουν τον κόσμο γύρω μας.

Η «Ελληνική Νομαρχία» του ανωνύμου του Έλληνος, «Η κοινωνική σημασία της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821» και η «Επανάσταση της Θεσσαλομαγνησίας» του Κορδάτου, «Το ’21 και η αλήθεια» του Σκαρίμπα, «Ο Καρλ Μαρξ και ο Φ. Ένγκελς για την επανάσταση του ’21» του Οικονομίδη, «Το κατεστημένο στην νεοελληνική ιστορία» του Κατσούλη, «Η Ελληνική τραγωδία» του Τσουκαλά…

Βιβλία που σε έκαναν να ανακαλύπτεις έναν άλλον κόσμο, να αμφισβητείς τις μέχρι τότε δεδομένες «αλήθειες».

~~~

« …Μικρό καλοκαίρι η ζωή μας
δε σταματάμε να ψάχνουμε για λάθη
να την ξοδεύουμε σε αστοχίες…» [1]

~~~

Διαβάζαμε, ψάχναμε, και οι μυστακοφόροι ήρωες με τα διαπεραστικά μάτια που κοιτούσαν το υπερπέραν στις αίθουσες τελετών των σχολείων έχαναν σιγά σιγά τη μαγεία τους. Γίνονταν καθημερινοί άνθρωποι με πάθη και λάθη και όχι υπεράνθρωποι φορείς της απόλυτης αλήθειας.

Οι φλογεροί λόγοι των δασκάλων μας με τις ατέλειωτες περιγραφές των σφαγών και των μαχών που έκαναν τις γιαγιάδες που παρακολουθούσαν τις σχολικές μας γιορτές να δακρύζουν φάνταζαν ολοένα και πιο πολύ ρηχοί και ψεύτικοι.

Οι Αθανάσιοι Διάκοι που σουβλίζονταν μόνιμα στα σχολικά σκετς προκαλούσαν μια απέραντη θλίψη.

-Πάντα φυσικά «Τούρκοι» ήταν οι «χειρότεροι» συμμαθητές μας.-

~~~

«…Ιδέα δεν έχουμε από πού ήρθαμε και
πού πηγαίνουμε μόνο σε κάτι όνειρα βλέπουμε
άγνωστα νησιά και λαμπρούς προορισμούς…» [1]

~~~

Διαβάζαμε, ψάχναμε, και οι παρελάσεις με τα ταμπούρλα δεν είχαν πια την παλιά τους αίγλη άσε που ανακαλύπταμε ότι ο στρατηγός Μακρυγιάννης δεν ήταν και ο καλύτερος του κόσμου.

~~~

« …Δεν ξέρω τι λένε οι άλλοι…
Ιστορία τι είναι;
Ν’ αναρωτιέμαι για τα παραμύθια των άλλων…» [1]

~~~

Διαβάζαμε, ψάχναμε, και η ιστορία άρχισε να μετατρέπεται από ένα ασπρόμαυρο τοπίο με καθαρές διαχωριστικές γραμμές σ’ ένα πολύχρωμο παζλ γεμάτο αντιθέσεις όπου το «καλό» και το «κακό» δεν είναι πάντα τόσο εύκολα αναγνωρίσιμο, αλλά αλλάζει ανάλογα με τις εποχές και τις συνθήκες,

…ανακαλύπτοντας ταυτόχρονα ότι ο πατριωτισμός δε βρίσκεται στις νουθεσία και τις μεγαλοστομίες των επισήμων αλλά είναι καθημερινή πράξη και το «εθνικό φρόνημα» είναι ένα περίεργο πράγμα που δικαιολογεί από τις μεγαλύτερες ανοησίες μέχρι τα μεγαλύτερα εγκλήματα..

~~~

Διαβάζαμε, ψάχναμε, και θέλαμε αργότερα σαν δάσκαλοι να αγαπήσουν τα παιδιά την Ιστορία στο σχολείο και όχι να τους μείνει ένα ατέλειωτο γαϊτανάκι μαχών, σφαγών και τσιτάτων όπου το ‘21 μπερδευόταν με το ‘40, το Πολυτεχνείο με τον Ιμπραήμ, ο Παπαφλέσσας με τον Λεωνίδα.

Να μάθουν οι μαθητές μας την αλήθεια για το παρελθόν, να προσεγγίσουν κριτικά την πολυπλοκότητα των ιστορικών γεγονότων και όχι να αναμασούν ωραιοποιημένα παραμυθάκια και ηθικοπλαστικά τσιτάτα.

~~~

~~~

…Σχεδόν μισό αιώνα μετά, καθισμένος μπροστά σε μια οθόνη ακούω πάνω μου τα αεροπλάνα μιας χρεοκοπημένης χώρας να σχίζουν τον ουρανό, (για να ανέβει το «εθνικό φρόνημα» υποθέτω),

ακούω στον δρόμο τα τύμπανα των σχολείων που παρελαύνουν (για να ανέβει το «εθνικό φρόνημα» υποθέτω),

και σκέφτομαι τα λόγια του καθηγητή Αριστείδη Χατζή:

«Τα παιδιά μου έχουν ακούσει τέρατα από τους καθηγητές τους στα δημόσια σχολεία που τελείωσαν. Όχι μόνο σοβαρά λάθη και ανόητους μύθους αλλά και απαράδεκτες απόψεις, ακόμα και αντισημιτικές.

Αλλά και σήμερα ακούω καθηγητές της μέσης εκπαίδευσης να μιλούν για το 1821 σαν γυμνασιάρχες της δεκαετίας του 1950. (Ας) προσθέσουμε σ’ αυτά και τον οχετό του διαδικτύου και την πολύ κακής ποιότητας «Ιστορία» που προσφέρουν έξαλλοι ακροδεξιοί «ιστορικοί» στα κοινωνικά δίκτυα…

…Για μένα (η 25η Μαρτίου) θα είναι πάντα η σημαντικότερη επέτειος της χρονιάς και ελπίζω να μάθουμε να την τιμούμε με σεβασμό στην ιστορική επιστήμη και με το είδος πατριωτισμού που ταιριάζει σε ελεύθερους, δημοκρατικούς πολίτες.» [2]

---

[1] Το νησί των ονείρων, Νίκος Βουτυρόπουλος, S@mizdat , 2014
[2] https://bit.ly/3Ty9naR

---

Χρίστος Σαπρίκης